Kifungu cha 10 cha Sheria ya Msingi ya nchi hii kinatangaza kuwa "lugha ya serikali nchini Ukraine ni Kiukreni." Wakati huo huo, Katiba inafanya kazi kama mdhamini wa maendeleo, matumizi na ulinzi wa bure wa Kirusi na lugha zingine za watu wachache wa kitaifa wanaoishi nchini.
Takwimu na ukweli
- Kiukreni, kulingana na sensa rasmi ya mwisho ya 2001, inachukuliwa kuwa ya asili tu na 67.5% ya idadi ya watu. Wasemaji wengi wa Kiukreni wanaishi Volynska - 93%, Ivano-Frankivsk - 97, 8% na Ternopil - 98, 3% ya idadi ya watu.
- Mikoa inayozungumza Kirusi zaidi ya Ukraine kwa jadi ilizingatiwa mkoa wa Luhansk, Donetsk na Kharkiv. 68, 8%, 74, 9% na 44, 3% ya wakazi wanapendelea kuwasiliana huko kwa Kirusi, mtawaliwa.
- Eneo la Odessa ni nyumbani kwa spika 46, 3% ya wasemaji wa Kiukreni, 41, 9% ya wasemaji wa Kirusi, na takriban hisa sawa za Wamoldovia na Wabulgaria.
- 12, 7% ya wakaazi wa Transcarpathia ni wazungumzaji wa asili wa lugha ya Kihungari.
- Kulingana na utafiti wa kujitegemea uliofanywa mnamo 2011, 92% ya Waukraine wanazungumza Kirusi vizuri, na 86% ya wakazi wanaozungumza Kirusi wa jamhuri huzungumza lugha ya serikali ya Ukraine.
Historia na usasa
Pamoja na Kirusi na Kibelarusi, lugha ya Kiukreni ni ya kikundi cha lugha ya Slavic Mashariki. Iliundwa kwa msingi wa lahaja za Kirusi ya Kale, na katika historia ya fasihi ya Kiukreni kuna vipindi viwili kuu. Asili ilianza katika karne ya XIV na ilidumu kwa karibu karne nne, na katika karne ya XVIII toleo la kisasa la lugha ya Kiukreni lilionekana.
Miongoni mwa wale ambao walichukua jukumu muhimu katika ukuzaji na uundaji wa lugha ya serikali ya Ukraine ni waandishi wakuu na watu mashuhuri wa umma I. P. Kotlyarevsky na T. G. Shevchenko.
Mbali na kuwa rasmi nyumbani, Kiukreni ilipokea hadhi ya lugha ya kitaifa nchini Poland, Slovakia, Serbia, Romania na nchi zingine kadhaa ambazo spika zake zimekaa sana.
Msamiati wa lugha huundwa na mfuko wa leksiko ya Proto-Slavic, maneno ya asili ya zamani ya Urusi na usemi wa Kiukreni sahihi. Lahaja zote za Kiukreni zimewekwa katika vikundi vya kusini magharibi, kaskazini na kusini mashariki. Msingi wa lugha iliyoandikwa ni alfabeti ya Kiukreni kulingana na alfabeti ya Cyrillic.
Kulingana na vyanzo anuwai, hadi wasemaji milioni 45 wa Kiukreni wanaishi ulimwenguni, na wanaweza kupatikana kabisa katika mabara yote yanayokaliwa na karibu nchi yoyote ulimwenguni.
